Vlak voor de kerstvakantie heeft deelstaat Baden-Württemberg haar Waterstof-Roadmap gepubliceerd. De roadmap was het resultaat van een participatief proces, geleid door een Fraunhofer-consortium (Fraunhofers IAO, ISE en ISI).
In de eerste fase van het proces hebben actoren uit bedrijfsleven, wetenschap, NGO’s, publieke sector en maatschappij op een online forum input gegeven. In oktober vonden stakeholderworkshops over de thema’s (1) Productie en verdeling van waterstof, (2) Technologie en Innovatielocatie BW en (3) Industriebehoefte waterstof. Daarnaast hebben interviews met vakexperts en desk research (andere nationale en regionale waterstofstrategieën) plaatsgevonden. Dit proces heeft geleid tot een thematische structuur en handelingsaanbevelingen voor de roadmap.
Baden-Württemberg wil tot een leidende locatie voor waterstof- en brandstofceltechnologie wordt. Dit wil men gezamenlijk met de wetenschap, bedrijfsleven (nadrukkelijk ook start-ups) en maatschappij) bereiken. Men wil waterstof in de komende jaren niet alleen op het gebied van mobiliteit, maar ook in industrie (staalproductie, chemische industrie, raffinaderijen en proceswarmte) inzetten.
De regio heeft hiervoor een goed uitgangspositie: zo werken momenteel zo’n 80-90 bedrijven en 18-19 wetenschappelijke instellingen in BW aan waterstof- en brandstofcellentechnologie. Desondanks zal de deelstaat ook in de toekomst ook nog van energie-import afhankelijk zijn. Groene waterstof wordt uit landen met veel wind- en zonne-energie geïmporteerd: Chili, Australië, Saudi-Arabië, Noord-Afrika. Mede hierom wil de deelstaat graag energiepartnerschappen opbouwen. De opbouw van een Europees waterstofnetwerk en centrale overslaglocaties zijn volgens de roadmap noodzakelijk.
De hoofdlijnen uit de waterstof-roadmap zijn als volgt:
Voordelen van waterstof:
- Reductie van CO2-uitstoot wereldwijd
- Waterstof is in te zetten als energiedrager in sectoren stroomopwekking, industrie, verkeer en warmte
- Grote mogelijkheden voor industrie- en technologielocatie BW
- Behoud en uitbouw van arbeidsplaatsen
- Uitbreiding van waterstof- en brandstofceltechnologie
Kansen voor BW:
- Uitbreiding van waterstof- en brandstofceltechnologie op deelstaatniveau
- BW is sterk in mobiliteitsindustrie en machinebouw
- Sterk mkb- (“hidden champions”) en kennislandschap.
Handelingsvelden:
- Duurzame waterstofverzorging zekerstellen
- Verschillende opties voor het bereiken van de uitstootdoelen in verschillende sectoren technologie-onafhankelijk aangaan
- Productieonderzoek en technologie bevorderen
Waterstofbehoefte:
- De waterstofbehoefte zal in de komende jaren voornamelijk in de mobiliteit en raffinaderij liggen.
- In de industrie momenteel jaarlijks ca. 1,8 TWh, toekomstig tot 7 TWh
- In mobiliteitssector 1,7 TWh in 2030 en 12,9 TWh in 2050
Vervolgens worden 29 concrete maatregelen in de toepassingsgebieden waterstofproductie, -opslag, en verdeling, industrie, mobiliteit, gebouwen en stroomopwekking, als ook sector-overstijgende maatregelen. Dit zijn:
Sector- en technologieoverkoepelend:
- Randvoorwaarden voor solide business modellen creëren
- Internationale partnerschappen aangaan
- Modelregio’s bevorderen
- Uitbouw van gemeentelijk waterstof gebruik, Sektorkopplung
- Ondersteunen van inzet van waterstoftechnologie in mkb
- Testcentra inrichten (living labs)
- R&D in bedrijfsleven verder versterken
- Inzet van net-onafhankelijke lokale stroomverzorging, eventueel door subsidie (wordt nagegaan)
- Cluster verder uitbouwen, zoals bijv. e-mobil BW of Cluster Brennstoffzelle BW. Zo moet zichtbaarheid vergroot worden en een maatschappelijke dialoog ontstaan.
- Nauwe samenwerking met aangrenzende deelstaten, maar ook andere landen op Europees en globaal niveau
- Fundamenteel onderzoek bevorderen
- Opleiding uitbreiden, zodat in BW waterstofvakexperts worden opgeleid
- Oprichting van platform H2BW voor verdere begeleiding roadmap
- Europese of federale programma’s zoals IPCEI gebruiken
Waterstofproductie, -opslag, en verdeling:
- Ondersteunen van opbouw van een Europees waterstofgasnet
- Waterstoflogistiek via transportnet, scheepvaart, trein en wegen. Daarbij worden zowel globale leverketen tot lokale verdeling in ogenschouw genomen
- Ondersteuning van groene waterstofproductie
- Projecten voor waterstofopslag starten, evt. in modelregio’s
- Industrialiseren van elektrolyse
- Industrialiseren van productie van brandstofcellenstacks
- Ontwikkeling van brandstofcelsystemen
- Ontwikkeling van waterstoftanks (ook voor vloeibare waterstof)
Industrie en andere gebieden:
- Ondersteunen van transitie naar groene waterstof
- Beoordeling van procesvarianten in de industrie voor klimaatneutrale productie door middel van technisch-economische en ecologische levenscyclusanalyses
Mobiliteit:
- Uitbouw van waterstoftankstations voor voertuigen
- Opbouw van OV op waterstof
- Industrialiseren van brandstofcelproductie voor commerciële voertuigen
Gebouwen:
- Klimaatvriendelijke gebouwrenovatie en inzet van efficiëntietechnologie, waarbij waterstof een rol kan spelen.
- Ondersteuning van H2ready-technologieen
Voor het omzetten van de doelen uit de roadmap wordt het plattform H2BW opgericht, dat hiervoor voor de komende vier jaar ca. 3,5 miljoen euro zal krijgen. Het platform wordt onderdeel van het agentschap voor nieuwe mobiliteitsoplossingen, e-Mobil BW. Deze zal het omzetten van de gedefinieerde maatregelen begeleiden, PR-werk uitvoeren, ondernemers, gemeentes en kennisinstellingen adviseren en kennistransfer begeleiden.
Vanaf Q1-2021 zullen de eerste projecten worden uitgeschreven. Daarnaast wil men de dialoog binnen de quadruple helix in stand houden, samenwerkingsverbanden aangaan en overkoepelende programma’s zoals IPCEI gebruiken.
Bronnen:
